جلسه سوم

🔹 اهداف درمان سرطان

برنامه‌ریزی برای درمان سرطان به اهداف درمانی مشخصی بستگی دارد که بسته به نوع، مرحله و گرید سرطان متفاوت است. این اهداف به سه دسته کلی تقسیم می‌شوند:

1️⃣ درمان قطعی (Curative Treatment):
✔ هدف این روش، ریشه‌کن کردن کامل سرطان و بازگرداندن بیمار به زندگی طبیعی است.
✔ اغلب برای سرطان‌هایی که در مراحل اولیه تشخیص داده می‌شوند و هنوز به سایر قسمت‌های بدن گسترش نیافته‌اند، استفاده می‌شود.
✔ مثال‌ها:
🔹 جراحی برای سرطان پستان در مراحل اولیه
🔹 پرتودرمانی برای سرطان دهانه رحم

2️⃣ کنترل بیماری (Control Treatment):
✔ این روش در شرایطی استفاده می‌شود که سرطان کاملاً قابل درمان نیست اما می‌توان رشد آن را مهار کرد.
✔ بیمار ممکن است سال‌ها با بیماری خود زندگی کند، در حالی که درمان‌های دوره‌ای برای مهار سرطان دریافت می‌کند.
✔ مثال‌ها:
🔹 شیمی‌درمانی برای سرطان ریه مرحله ۳
🔹 درمان ترکیبی برای سرطان کولورکتال پیشرفته

3️⃣ تسکین علائم (Palliative Treatment):
✔ هدف این روش، افزایش کیفیت زندگی بیمار با کاهش علائم آزاردهنده سرطان است.
✔ این روش بیشتر در بیمارانی استفاده می‌شود که سرطان آن‌ها در مرحله پیشرفته است و درمان قطعی امکان‌پذیر نیست.
✔ مثال‌ها:
🔹 پرتودرمانی برای کاهش درد متاستازهای استخوانی
🔹 جراحی برای برطرف کردن انسداد روده در سرطان کولورکتال

🔹 شرایط آغاز درمان سرطان

درمان سرطان تنها زمانی آغاز می‌شود که دو شرط زیر برقرار باشد:

✔ تأیید تشخیص:
🔹 تشخیص سرطان باید با استفاده از بیوپسی (نمونه‌برداری) و آزمایش‌های پاتولوژیکی تأیید شود.

✔ مرحله‌بندی و درجه‌بندی تومور:
🔹 تعیین مرحله (Stage) و درجه (Grade) تومور برای انتخاب روش درمانی بسیار مهم است.
🔹 مرحله‌بندی نشان می‌دهد که سرطان تا چه حد گسترش یافته است.
🔹 درجه تومور میزان تفاوت سلول‌های سرطانی از سلول‌های طبیعی را مشخص می‌کند. هرچه تومور تمایز کمتری داشته باشد، تهاجمی‌تر است.

🔹 نقش تیم مراقبت‌های بهداشتی و خانواده بیمار

✅ نقش تیم درمانی:
✔ پزشکان، پرستاران و متخصصان باید درک کاملی از گزینه‌های درمانی و اهداف درمان داشته باشند.
✔ هر بیمار یک تصمیم‌گیری فردی برای درمان نیاز دارد.
✔ تیم درمانی باید اطلاعات واضح و واقع‌بینانه‌ای را به بیمار و خانواده او ارائه دهد.

✅ نقش خانواده:
✔ حمایت روحی و روانی بیمار از سوی خانواده اهمیت حیاتی دارد.
✔ بیماران سرطانی ممکن است با اضطراب، افسردگی یا ترس مواجه شوند و نقش حمایتی خانواده در کنار تیم پزشکی بسیار مهم است.

✅ نقش بیمار:
✔ بیمار باید آگاهی کافی نسبت به بیماری و روش‌های درمانی داشته باشد.
✔ ارتباط باز و شفاف با تیم درمانی باعث کاهش اضطراب بیمار می‌شود.
✔ بیمار باید در تصمیم‌گیری‌های درمانی مشارکت فعال داشته باشد.

🔹 مروری بر روش‌های درمانی سرطان

در بیشتر موارد، چندین روش درمانی به صورت ترکیبی برای کنترل سرطان استفاده می‌شود. این روش‌ها ممکن است هم‌زمان یا در مراحل مختلف درمانی استفاده شوند:

1️⃣ جراحی (Surgery):
✔ یکی از روش‌های اولیه برای برداشتن تومور در صورت امکان.
✔ در برخی سرطان‌ها مانند سرطان سینه و کولون، تنها روش درمانی کافی است.

2️⃣ پرتودرمانی (Radiotherapy):
✔ استفاده از اشعه برای نابود کردن سلول‌های سرطانی یا جلوگیری از رشد آن‌ها.
✔ معمولاً در ترکیب با جراحی یا شیمی‌درمانی استفاده می‌شود.

3️⃣ شیمی‌درمانی (Chemotherapy):
✔ استفاده از داروها برای از بین بردن سلول‌های سرطانی که به کل بدن حمله کرده‌اند.
✔ معمولاً برای سرطان‌های پیشرفته یا به‌عنوان درمان کمکی بعد از جراحی استفاده می‌شود.

4️⃣ پیوند سلول‌های بنیادی خونساز (HSCT - Hematopoietic Stem Cell Transplantation):
✔ برای بازسازی مغز استخوان پس از دوزهای بالای شیمی‌درمانی.

5️⃣ ایمونوتراپی (Immunotherapy):
✔ تحریک سیستم ایمنی بدن برای حمله به سلول‌های سرطانی.

6️⃣ درمان هدفمند (Targeted Therapy):
✔ استفاده از داروهایی که به‌طور خاص روی مولکول‌های کلیدی در رشد سرطان اثر می‌گذارند.

📌 درک منطق استفاده از هر روش درمانی، به تصمیم‌گیری بهتر کمک می‌کند.

🔹 نقش جراحی در درمان سرطان

✅ جراحی یکی از اصلی‌ترین روش‌های درمان سرطان است و در بسیاری از بیماران، به‌عنوان روش اولیه برای برداشتن تومور به کار می‌رود.
✅ در مواردی که سرطان به‌طور موضعی محدود است، جراحی می‌تواند درمان قطعی باشد.
✅ در برخی موارد، جراحی در کنار روش‌های دیگر مانند پرتودرمانی و شیمی‌درمانی استفاده می‌شود تا نتیجه درمان بهبود یابد.

🔹 اهداف جراحی در درمان سرطان

1️⃣ جراحی تشخیصی (Diagnostic Surgery):
✔ انجام بیوپسی (نمونه‌برداری بافتی) برای تأیید تشخیص سرطان.
✔ انواع بیوپسی:
- بیوپسی اکسیزیونال: برداشتن کامل تومور برای بررسی دقیق‌تر.
- بیوپسی اینسیزیونال: برداشتن بخشی از تومور برای مطالعه پاتولوژیک.
- بیوپسی سوزنی: نمونه‌برداری از بافت مشکوک با استفاده از سوزن.

2️⃣ جراحی درمانی (Curative Surgery):
✔ در مواردی که برداشتن کامل تومور ممکن باشد، جراحی به‌عنوان درمان اصلی انجام می‌شود.
✔ نمونه‌ها:
- ماستکتومی (برداشتن پستان) در سرطان پستان مرحله ۱ و ۲.
- برداشتن کولون در سرطان کولورکتال مرحله اولیه.

3️⃣ جراحی پیشگیرانه (Prophylactic Surgery):
✔ در بیمارانی با ریسک بالای سرطان (مثلاً افراد دارای جهش ژنی BRCA1 یا BRCA2 در سرطان پستان).
✔ نمونه‌ها:
- ماستکتومی پیشگیرانه برای کاهش خطر سرطان پستان.
- اووفورکتومی (برداشتن تخمدان) برای کاهش خطر سرطان تخمدان.

4️⃣ جراحی تسکینی (Palliative Surgery):
✔ در بیماران مبتلا به سرطان پیشرفته که درمان قطعی ممکن نیست، جراحی برای کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی انجام می‌شود.
✔ نمونه‌ها:
- برداشتن بخشی از تومور برای کاهش فشار روی اندام‌های حیاتی.
- برطرف کردن انسداد در دستگاه گوارش ناشی از تومورهای پیشرفته.

5️⃣ جراحی ترمیمی (Reconstructive Surgery):
✔ بعد از جراحی‌های وسیع سرطان برای بازسازی ظاهر و عملکرد بدن.
✔ نمونه‌ها:
- بازسازی پستان پس از ماستکتومی.
- ترمیم ناحیه صورت و گردن بعد از جراحی سرطان‌های سر و گردن.

🔹 انواع جراحی سرطان

1️⃣ جراحی محدود (Local Excision):
✔ تومورهای کوچک همراه با حاشیه‌ای از بافت سالم برداشته می‌شوند.
✔ معمولاً به‌صورت سرپایی انجام شده و زمان بهبودی کوتاه‌تری دارد.

2️⃣ جراحی وسیع یا رادیکال (Radical Excision):
✔ برداشتن تومور به همراه غدد لنفاوی و بافت‌های اطراف.
✔ مثال: ماستکتومی رادیکال در سرطان پستان پیشرفته.

3️⃣ جراحی کاهش حجم تومور (Debulking Surgery):
✔ در مواردی که برداشتن کامل تومور ممکن نیست اما کاهش حجم آن به مؤثرتر شدن سایر روش‌های درمانی کمک می‌کند.
✔ مثال: سرطان تخمدان پیشرفته که تومور بزرگ برداشته می‌شود تا شیمی‌درمانی مؤثرتر شود.

4️⃣ جراحی نجات‌بخش (Salvage Surgery):
✔ جراحی گسترده پس از بازگشت سرطان در محل قبلی.
✔ مثال: ماستکتومی پس از عود سرطان پستان پس از لامپکتومی.

5️⃣ جراحی برداشتن متاستاز (Metastasectomy):
✔ در بیماران منتخب، برداشتن متاستازهای محدود ممکن است باعث افزایش طول عمر شود.
✔ مثال: برداشتن متاستازهای محدود در کبد ناشی از سرطان کولون.

🔹 روش‌های پیشرفته در جراحی سرطان

✅ 🔬 جراحی لاپاروسکوپیک (Laparoscopic Surgery):
✔ کم‌تهاجمی، با ایجاد برش‌های کوچک و استفاده از دوربین برای هدایت جراحی.
✔ مزایا: درد کمتر، کاهش خونریزی، بهبودی سریع‌تر.

✅ 🤖 جراحی با کمک ربات (Robotic Surgery):
✔ دقت بالاتر نسبت به جراحی لاپاروسکوپیک معمولی.
✔ کاربردها: سرطان پروستات، کولون، رحم.

✅ ⚡ تکنیک‌های غیرجراحی برای از بین بردن تومور:
✔ کرایوابلیشن: انجماد سلول‌های سرطانی.
✔ لیزر: تخریب بافت سرطانی با انرژی لیزر.
✔ رادیوفرکانسی (RFA): از بین بردن تومور با حرارت.

🔹 نقش پرستار در مراقبت از بیماران سرطانی تحت جراحی

✅ پرستاران نقش کلیدی در تمام مراحل جراحی بیماران مبتلا به سرطان دارند، از مرحله آماده‌سازی پیش از جراحی تا مراقبت‌های پس از عمل و ترخیص بیمار.
✅ هدف اصلی پرستاری در این بیماران، پیشگیری از عوارض، کاهش اضطراب بیمار، کنترل درد و بهبود کیفیت زندگی پس از جراحی است.

📌 1️⃣ مراقبت‌های پرستاری پیش از جراحی

🟢 🩺 ارزیابی کامل بیمار پیش از جراحی:
✔ بررسی سن، وضعیت عملکرد ارگان‌ها، بیماری‌های همراه، وضعیت تغذیه‌ای، سیستم ایمنی و ملاحظات فرهنگی.
✔ شناسایی عوامل خطر عوارض جراحی مانند دیابت، بیماری‌های قلبی، ضعف سیستم ایمنی.
✔ بررسی تأثیر ترکیب جراحی با روش‌های درمانی دیگر شیمی‌درمانی، پرتودرمانی بر وضعیت بیمار.

🟢 📖 آموزش بیمار و خانواده درباره روند جراحی:
✔ ارائه اطلاعات کتبی و شفاهی درباره روند جراحی و مراقبت‌های بعد از عمل.
✔ توضیح درباره نیاز به مصرف آنتی‌بیوتیک‌های پیشگیرانه، رژیم غذایی و آمادگی روده در جراحی‌های گوارشی.
✔ رفع نگرانی‌های بیمار درباره درد پس از جراحی، عوارض احتمالی و تغییرات عملکردی یا ظاهری.
✔ کمک به بیمار در تصمیم‌گیری آگاهانه درباره روش‌های درمانی و ایجاد مشارکت فعال در تصمیمات درمانی.

🟢 💡 حمایت روانی بیمار و کاهش اضطراب:
✔ بسیاری از بیماران نگرانی‌هایی درباره نتایج جراحی، تغییرات ظاهری و محدودیت‌های حرکتی دارند.
✔ پرستار باید اطمینان دهد که بیمار و خانواده او از حمایت کافی برخوردار هستند.
✔ در برخی موارد، ارجاع بیمار به مشاور روانشناسی برای مدیریت اضطراب ضروری است.

📌 2️⃣ مراقبت‌های پرستاری پس از جراحی

🟢 ✅ ارزیابی وضعیت بیمار پس از جراحی و پیشگیری از عوارض:
✔ نظارت بر علائم حیاتی فشار خون، ضربان قلب، اشباع اکسیژن.
✔ کنترل محل جراحی از نظر خونریزی، عفونت، ترشح غیرطبیعی و باز شدن زخم دِهیسانس.
✔ بررسی نشانه‌های ترومبوفلبیت لخته خون در وریدها، اختلالات تنفسی و نارسایی کلیوی.

🟢 🩹 مراقبت از زخم جراحی و کاهش خطر عفونت:
✔ آموزش بیمار درباره نحوه تمیز کردن زخم و علائم عفونت.
✔ استفاده از آنتی‌بیوتیک‌های پیشگیرانه در بیماران با ریسک بالا.
✔ تشویق بیمار به تحرک زودهنگام برای پیشگیری از لخته شدن خون و بهبود گردش خون.

🟢 💊 مدیریت درد و افزایش راحتی بیمار:
✔ استفاده از روش‌های مختلف کنترل درد دارویی و غیردارویی.
✔ تشویق بیمار به تمرینات تنفسی و تکنیک‌های آرامش‌بخش.
✔ ارزیابی مداوم شدت درد و تغییر داروها در صورت نیاز.

🟢 🥗 تغذیه و بهبود سریع‌تر:
✔ تغذیه مناسب و دریافت مایعات کافی برای جلوگیری از ضعف و تأخیر در بهبود زخم.
✔ تشویق بیمار به مصرف پروتئین‌ها، ویتامین‌ها خصوصاً ویتامین C و D و مواد معدنی آهن و روی.
✔ در جراحی‌های گوارشی، بررسی بازگشت تدریجی عملکرد روده شنیدن صداهای روده‌ای، حرکات روده.

🟢 🚶‍♂️ برنامه‌ریزی برای تحرک زودهنگام:
✔ کمک به بیمار در نشستن، ایستادن و حرکت کردن با حداقل درد و ناراحتی.
✔ استفاده از جوراب‌های ضد آمبولی و دستگاه‌های فشرده‌سازی متناوب برای جلوگیری از لخته شدن خون.

📌 3️⃣ برنامه‌ریزی برای ترخیص و مراقبت‌های بعدی

🟢 📄 آموزش بیمار درباره مراقبت‌های خانگی:
✔ چگونگی مراقبت از زخم، مصرف داروها و محدودیت‌های حرکتی.
✔ زمان مراجعه به پزشک در صورت بروز علائم خطر تب، درد شدید، ترشح غیرطبیعی.
✔ استفاده از منابع حمایتی مانند انجمن سرطان آمریکا ACS.

🟢 📅 هماهنگی پیگیری‌های درمانی و توانبخشی:
✔ تعیین زمان مراجعات بعدی به پزشک برای بررسی روند بهبود.
✔ ارجاع بیمار به فیزیوتراپی، گفتاردرمانی یا کاردرمانی در صورت نیاز.
✔ حمایت از بیماران برای بازگشت به زندگی روزمره و فعالیت‌های اجتماعی.

🔹 پرتودرمانی در درمان سرطان

✅ پرتودرمانی یکی از روش‌های رایج درمان سرطان است که در ۶۰٪ بیماران مبتلا به سرطان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
✅ این روش از پرتوهای یونیزان برای تخریب سلول‌های سرطانی، کوچک کردن تومور و کاهش علائم سرطان استفاده می‌کند.
✅ پرتودرمانی می‌تواند به عنوان درمان اصلی، درمان کمکی (قبل یا بعد از جراحی)، درمان پیشگیرانه یا درمان تسکینی استفاده شود.

📌 1️⃣ مکانیسم اثر پرتودرمانی

🟢 📡 انواع پرتوهای مورد استفاده در پرتودرمانی:
✔ پرتوهای الکترومغناطیسی (اشعه ایکس و گاما)
✔ پرتوهای ذره‌ای (الکترون‌ها، پروتون‌ها، نوترون‌ها، ذرات بتا و آلفا)

🟢 🧬 تأثیر پرتودرمانی بر سلول‌های سرطانی:
✔ آسیب مستقیم به مولکول DNA و جلوگیری از تکثیر سلولی.
✔ تخریب سلول‌های سرطانی از طریق ایجاد رادیکال‌های آزاد.
✔ در صورت عدم ترمیم DNA، سلول وارد فرآیند مرگ برنامه‌ریزی‌شده (آپوپتوز) می‌شود.

🟢 🧪 عوامل مؤثر بر حساسیت سلول‌ها به پرتودرمانی:
✔ سلول‌هایی که در حال تقسیم مداوم هستند (مانند سلول‌های مغز استخوان، غدد لنفاوی، اپیتلیوم گوارشی و فولیکول‌های مو) بیشترین حساسیت را به پرتودرمانی دارند.
✔ بافت‌هایی که رشد کندتری دارند (مانند عضلات، غضروف، اعصاب و بافت‌های همبند) مقاوم‌تر هستند.

📌 2️⃣ انواع پرتودرمانی در درمان سرطان

🟢 ☢️ پرتودرمانی خارجی (External Beam Radiation Therapy - EBRT)
✔ رایج‌ترین روش پرتودرمانی که از دستگاه‌های شتاب‌دهنده خطی برای هدایت دقیق پرتو به تومور استفاده می‌شود.
✔ پرتودرمانی خارجی در چندین جلسه با دوزهای کوچک (فرکشن‌بندی‌شده) انجام می‌شود تا آسیب به بافت‌های سالم کاهش یابد.

🔹 📡 تکنیک‌های پیشرفته پرتودرمانی خارجی:
✔ پرتودرمانی با شدت تعدیل‌شده (IMRT) → دوز پرتو در زوایای مختلف تنظیم می‌شود تا بافت‌های سالم کمتر آسیب ببینند.
✔ پرتودرمانی هدایت‌شده با تصویر (IGRT) → در طول پرتودرمانی، موقعیت تومور به‌طور مداوم با تصویربرداری بررسی می‌شود تا دقت تابش پرتو افزایش یابد.
✔ پرتودرمانی استریوتاکتیک بدن (SBRT) → دوزهای بالای پرتو در مدت‌زمان کوتاه (۱ تا ۵ جلسه) برای تومورهای عمیق استفاده می‌شود.
✔ پرتودرمانی پروتونی (Proton Therapy) → حفظ بهتر بافت‌های سالم در تومورهای نزدیک به ارگان‌های حیاتی مانند قلب و مغز.

🟢 ⚛️ پرتودرمانی داخلی (Brachytherapy) ✔ مواد رادیواکتیو مستقیماً در داخل یا نزدیک تومور قرار داده می‌شود تا پرتوی مستقیم به سلول‌های سرطانی برسد.
✔ روش‌های کاشت شامل سوزن، دانه‌های رادیواکتیو، نوارهای مخصوص و کاتترهای داخل‌حفره‌ای است.
✔ مثال‌های کاربردی:
🔹 سرطان پروستات → کاشت دانه‌های رادیواکتیو (Seed Implants)
🔹 سرطان رحم و دهانه رحم → براکی‌تراپی داخل‌حفره‌ای (Intracavitary HDR)
🔹 سرطان‌های گوارشی → براکی‌تراپی داخل‌لوله‌ای (Intraluminal HDR)

🟢 ☢️ پرتودرمانی سیستمیک (Systemic Radiation Therapy) ✔ مواد رادیواکتیو از طریق خوراکی یا تزریق وریدی به بدن وارد می‌شوند و به‌طور انتخابی روی سلول‌های سرطانی اثر می‌گذارند.
✔ مثال‌های کاربردی:
🔹 ید-۱۳۱ برای درمان سرطان تیروئید
🔹 رادیوم-۲۲۳ برای متاستازهای استخوانی سرطان پروستات

📌 3️⃣ عوارض جانبی پرتودرمانی

📌 عوارض پرتودرمانی به ناحیه درمان بستگی دارد و ممکن است کوتاه‌مدت یا بلندمدت باشد.

🟢 ❗ عوارض کوتاه‌مدت (Acute Effects):
✔ التهاب پوست و آسیب پوستی (Radiodermatitis) → قرمزی، پوسته‌ریزی، تاول.
✔ التهاب مخاط گوارشی (Mucositis) → اسهال، تهوع و استفراغ در پرتودرمانی شکمی.
✔ کاهش سلول‌های خونی (Anemia, Leukopenia) → افزایش خطر عفونت و خونریزی.
✔ خستگی شدید (Fatigue) → شایع‌ترین عارضه پرتودرمانی.

🟢 ⚠️ عوارض بلندمدت (Late Effects):
✔ فیبروز و کاهش انعطاف‌پذیری بافت‌ها.
✔ اختلال عملکرد ارگان‌ها (دستگاه گوارش، ریه، سیستم عصبی).
✔ اختلالات شناختی و عصبی در پرتودرمانی مغز.

📌 4️⃣ مراقبت‌های پرستاری در پرتودرمانی

🟢 ✅ اقدامات پرستاری در پرتودرمانی خارجی (EBRT):
✔ ارزیابی وضعیت پوست → پیشگیری از آسیب‌های پوستی.
✔ مراقبت‌های تغذیه‌ای → مصرف پروتئین و ویتامین‌ها برای بازسازی سلول‌ها.
✔ مدیریت خستگی → توصیه به انجام ورزش‌های سبک مانند پیاده‌روی.
✔ اطمینان از رعایت زمان‌بندی جلسات پرتودرمانی.

🟢 ☢️ اقدامات ایمنی در پرتودرمانی داخلی (Brachytherapy):
✔ بیمار در اتاق ایزوله نگهداری شود.
✔ تیم درمانی باید اصول "زمان، فاصله، محافظت" را رعایت کند (کاهش زمان حضور، فاصله مناسب، استفاده از حفاظ سربی).
✔ محدودیت در ملاقات بیماران → زنان باردار و کودکان نباید ملاقات داشته باشند.

🔹 اهمیت رعایت ایمنی در پرتودرمانی

✅ پرتودرمانی یک روش درمانی مؤثر است، اما قرار گرفتن در معرض پرتوهای یونیزان می‌تواند برای بیماران، پرستاران، و تیم درمانی خطراتی ایجاد کند.
✅ اصول ایمنی پرتودرمانی به‌منظور محافظت از کارکنان، بیماران و همراهان آن‌ها در برابر اثرات تشعشع طراحی شده‌اند.
✅ پرتودرمانی شامل دو نوع قرارگیری در معرض پرتو است:
1️⃣ پرتودرمانی خارجی EBRT → پرتو از خارج بدن تابانده می‌شود، و پس از درمان، بیمار پرتو منتشر نمی‌کند.
2️⃣ پرتودرمانی داخلی براکی‌تراپی و پرتودرمانی سیستمیک → بیمار پس از دریافت درمان، برای مدتی منبع تابش پرتو خواهد بود و رعایت ایمنی ضروری است.

📌 1️⃣ اصول ایمنی در پرتودرمانی برای تیم درمانی

📌 تیم درمانی در مواجهه با بیماران تحت پرتودرمانی، باید اصولی را رعایت کند تا از مواجهه غیرضروری با پرتو جلوگیری شود. این اصول شامل سه اصل اصلی حفاظت در برابر پرتو هستند:

🟢 🔹 اصل زمان Time
✔ حداقل زمان ممکن را در کنار بیمار بگذرانید تا میزان پرتو دریافتی کاهش یابد.
✔ برای هر بیمار برنامه‌ای مشخص شود تا از ماندن طولانی‌مدت در معرض پرتو جلوگیری شود.

🟢 🔹 اصل فاصله Distance
✔ هرچه فاصله بیشتر باشد، میزان پرتو دریافتی کمتر خواهد شد.
✔ پرسنل درمانی باید حداقل ۲ متر از بیمار فاصله داشته باشند، مگر در شرایط ضروری.

🟢 🔹 اصل محافظت Shielding
✔ استفاده از حفاظ‌های سربی برای کاهش میزان پرتو دریافتی مانند دیوارهای سربی، پیشبندهای محافظ.
✔ استفاده از دزیمتر Dosimeter توسط پرسنل برای اندازه‌گیری میزان پرتو دریافتی.
✔ پرسنل باردار نباید در تماس با بیماران تحت براکی‌تراپی باشند.

📌 2️⃣ ایمنی در بیماران تحت پرتودرمانی داخلی Brachytherapy

📌 بیمارانی که تحت براکی‌تراپی قرار می‌گیرند، ممکن است تا چند روز پس از درمان، منبع پرتو باشند. به همین دلیل، ایمنی بیمار و اطرافیان باید رعایت شود.

🟢 ✅ اصول ایمنی برای بیماران بستری در بیمارستان:
✔ بیمار باید در یک اتاق ایزوله قرار گیرد.
✔ تابلو هشدار پرتودرمانی در ورودی اتاق نصب شود.
✔ ملاقات بیماران محدود باشد → زنان باردار و کودکان اجازه ورود ندارند.
✔ زمان ملاقات‌ها به ۳۰ دقیقه در روز محدود شود و ملاقات‌کنندگان حداقل ۲ متر فاصله بگیرند.
✔ اگر منبع پرتوی داخلی از بدن بیمار خارج شد، پرسنل باید سریعاً با مسئول ایمنی پرتوی بیمارستان تماس بگیرند و خودشان بدون محافظت، آن را لمس نکنند.

🟢 ✅ اصول ایمنی برای بیماران سرپایی درمان در خانه:
✔ برخی از بیماران پس از دریافت دوز کم براکی‌تراپی یا پرتودرمانی سیستمیک مثلاً ید-۱۳۱ برای درمان سرطان تیروئید به خانه بازمی‌گردند.
✔ بیمار باید تا چند روز از تماس نزدیک با دیگران، به‌ویژه کودکان و زنان باردار خودداری کند.
✔ بیمار نباید ظروف غذا و وسایل شخصی را با دیگران به اشتراک بگذارد.
✔ خوابیدن در یک اتاق جداگانه تا زمان دفع کامل مواد رادیواکتیو از بدن توصیه می‌شود.

📌 3️⃣ حمایت روانی و عاطفی از بیماران تحت پرتودرمانی

📌 بیماران تحت پرتودرمانی ممکن است به دلیل ایزوله شدن در بیمارستان یا محدودیت‌های ارتباطی در خانه، احساس انزوا و اضطراب کنند. پرستاران باید از طریق راهکارهای زیر حمایت روانی مناسبی ارائه دهند:

🟢 ✅ حمایت از بیمار در بیمارستان:
✔ توضیح واضح و روشن درباره ضرورت ایمنی، تا بیمار احساس انزوا نکند.
✔ استفاده از ارتباطات غیرمستقیم مانند تلفن همراه و ویدئوچت برای حفظ ارتباط با خانواده.
✔ دادن امید و انگیزه به بیمار با توضیح در مورد مزایای پرتودرمانی و بهبود علائم.

🟢 ✅ حمایت از بیماران سرپایی:
✔ دادن توصیه‌های عملی برای زندگی روزمره مثلاً استفاده از سرویس بهداشتی جداگانه، کاهش تماس نزدیک.
✔ کمک به مدیریت عوارض جانبی پرتودرمانی مانند خستگی، مشکلات پوستی و تغییرات گوارشی.
✔ فراهم کردن حمایت عاطفی و روانی برای کاهش استرس ناشی از محدودیت‌ها.

📌 4️⃣ نقش پرستاران در آموزش بیماران و خانواده‌ها

📌 آموزش صحیح به بیماران و خانواده‌هایشان کلید حفظ ایمنی و کاهش عوارض پرتودرمانی است.

🟢 ✅ مواردی که باید به بیماران تحت پرتودرمانی آموزش داده شود:
✔ محدودیت‌های تماس با دیگران ویژه بیماران سرپایی.
✔ نحوه مدیریت عوارض پرتودرمانی مشکلات پوستی، خستگی، تغییرات گوارشی.
✔ نقش تغذیه مناسب در کاهش عوارض و بهبود وضعیت عمومی.
✔ نحوه استفاده از محافظ‌ها و رعایت فاصله در خانه.